KABANATA 2b
Pilublubang Kapampangan
Karing minunang Kapampangan (alimbaua ketang 1617 at 1860), Ing amanung katauan e na mu buri sabian katawan (body), nun e mu naman katauhan, pagkatao, pangatau (being human). Agpang kang Coronel (1617, no. 17), “Nano ya ta cataouan nian? [ka-TAU-an]” buri na sabian “Ano bang katauhan iyan? Ano bang uri ng tao iyan? Nanu ya pangatau tau yan?” Nanu yang klasing tau yan? Nanu yang tau yan?
Agpang naman kang Bergaño (1860: Tauo), cataouan, quetaouan (ca-TAU-an, ke-TAU-an) anti ya kanini: “Ing maili quetauan ya” (Ang tumawa ay bahagi ng pagkatao. Tao lamang ang nagtatawa. Ang mga hayup at halaman at bato ay hindi nagtatawa.). Ing mababalatung quetauan ya”. (Ang magkamali ay bahagi ng pagkatao. Tao lamang ang nagkakamali. Ang mga hayup at halaman at bato ay hindi nagkakamali). To laugh is human. To err is human.
Pagumasdan taya ing pamialiua da deni: ka-TAU-an ampong ka-BABI-an. ka-TAU-han atsaka ka-BABUY-an.
Ing pangatauo (panga-tau) anti ya kanini: Dake ne ning kekang pangatau ing mimisip ka. Ang magisip ay bahagi ng iyong pagkatao. Tao lamang ang nagiisip. Ang mga hayup at halaman at bato ay hindi nagiisip. To think is human.
Agpang mu rin kang Bergaño (1860: Usig), “Yusig mong ca-TAUO-an mo karing siping mo” buri na sabian “Yusig mu ing kekang sarili karing para mung tau.” Hindi lamang ang katawan mo ang kailangang makibagay sa iyong kapwa tao, kundi ang buo mong pagkatao. Aliua mu ing katauan mu ing kailangang manusig karela, nun e ika, ing mabilug mung sarili. “Ika, panusignan mo ring para mung tau”.
Ania karing minunang Kapampangan, “katauan” buri na sabian ali mu “katawan” (body), nun e mu naman “pangatau” (hindi lang ang katawan, kundi ang katauhan o buong pagkatao (whole person).
Ulitan ku itang sinabi ku. Ing balat ning tau mistula yang tabing a makasable king kabilugan na ning kayang katauan, makasable king kayang pangatau. At ing balat a yan, ya ing mamilatan kareng aduang dake: ing lub at ing lual.
(Abatan ya ing kasuglung)
