Keta king metung a baryu bebe na ning kailugan
misisiping lang bale ra di Puloniu at i Monang,
i Puloniu, bayntau yang mag-lima pang pulu’t anam
at pamanurud kabayu ing kayang kapanintunan,
samantalang ing dalaga, ing edad na “sweet forty-one”
“never been touched,never been kissed” iti labandera ne man.
I Puloniu, malambat neng kang Monang bisang magnasa
dapot pablasang torpi ya e ya makapagsalita,
inya ing kapagnasa’nang ati’nang pitung banwa ata
agyang pasawawe mu man e na pa apahalata,
uling potang karungut ne ing palsinta nang diwata
agyang lalangawan da ne, yan mang kurap e pa bisa.
E no ditak detang sulat a pibata nang lemayan
dinrowing babo ning baul a susulwa’ning paritan,
kabang gagawa’no reti nanan me mo yang mamulang
a magsalitang dili na’t kumpas-kumpas, timan-timan,
dapot metung man kareti ala pang miras kang Monang
uling king bulsa nang baru mapupupud la’ng makanyan.
E mu misan, pignasa’nang ipasyag na at ibugnus
itang sintang king salu na malambat nang mapupuput,
pati kuriru’t nobela amemorya nang melaus
ban ila ring gamita’nang king dalaga panamuyut,
dapot potang myarap na la nitang pagdugla’nang Venus
mananamulis nyang pawas at gagalgal a tulatud.
Misan, minimum yang alak, sinargu yang atlung basu . . .
atlung basung binalimbing king lambanug Batanggenyu,
kaybat, ine ne i Monang a mamipi ketang gripu
king ba’na na sa’ng ipasyag ing sinta nang mangulapu,
dapot inyang manyabi ne, bulul ne dilang masyadu
at e mu na aintindyan ing sasabya’na nung nanu.
I Puloniu makanyan yang malalakwan king panaun
mata na na’ng lawe-lawe, pusung darapa’ning akbung,
neng bengi, pibabata’nang mamaluktut, gagalunggung,
ding ulunan ilang maybug mangatdas king kayang kaul,
uli na ning king kadwagan alipan yang masasaul
ing kalma na maluluma… ing sinta na, malalaun.
Dapot misan . . . Mapalaksiu, lininis de itang Sentral
inisis deng peka-isis, linimpyesang karagulan,
itang sosang piglinis da … ing laru ampon kalawang
at ing pulut nang mebuluk ketang ilug bignus da ngan,
iti, dela na ning agus king ilug ning Kapampangan
inya naman ing milyari… mebalasing la ring asan.
I Monang, ‘tin yang ugaling neng abak, bayu ya simba
dulung ya pamung mandilu ketang dungan king tulid da,
itang abak a maranun … ala-singku pamu lasa
tinulandung ne king ilug ban mandilu ya pin sana,
dapot inyang talbug ne sa … biglang mipamulala ya
karing myayaliwang asan a sasadsad arapa’na.
Inyang agura’nang lawe ing kekaba’na ning pampang
ding asan a paka-sanglad anti la waring selansan,
ating apap, ating paro, bangus, katkat, talunasan,
ati’nang bya, ‘ting kanduli, myayaliwang klasing asan,
king makanyan a ikit na anti yamong metilihan
Pablasang ing bage iti ngeni na pa’ atangalan.
Ketang pamagmulala nang maki-abe karug-salu
akalingwa’nang melaus ing paksa nang pamandilu,
mekabulad, apansin nang manibatan king marayu
susurere yang sasadsad ing maragul a bakuku,
ketang ibug nang akwa ne… mitalbug yang e na balu
at penaya neng milapit ing asan a maging-halu.
Tela’na’neng adwang gamat ing puntas nang kamisola
saka ne biglang sinaluk ing Bakuku… meyakwa ya,
kinumu’na neng matalik saka milaing sinaka
at nga na: “Ing Bakuku ku… Bakuku ku… karagul na!”
kabud dindam neng Puloniu mirarapal tinando ya
ba’nang abalu nung nanu ing sasyo na ning dalaga.
Ing ayus na ning dalaga kabud ikit nang Puloniu
tinulandung yang magdalang tibabal da ring barberu,
marapal yang sinagana at ngana: “Ing Bakuku mu
dinan ke rugung tibabal, pota akit de ring tau,”
ing Mutyang mebiglang tula, kanita na akalaru
king aliwa yang bakuku ing sasabya’ning baintau.
King panga-bigla nang dine belabag ne itang asan
saka ne milaing menik, kebabalaus king sidwan,
e na na ikwa mang leko ing mabasa nang imalan
tambing na nang migkulubut at migsubsub king ulunan,
kukutnan de ring matwa na nung nanung kasangkanan
dapot e bisang manyabi agyang nanan deng pilitan.
Ita naman mong Puloniu, ayli-ayli yang malati
at saka ya piling-piling, kiketa’neng kayang labi,
kaybat, malale neng diklut ing Bakukung mitabili
inuma neng makatatlu saka ne delang minuli,
lininis ne’t inasinan layun bilad king mapali
ban kanita e masira at akwa neng apalangi.
Keta king arap nang bale ginawa yang tela-altar
a geyak nang peka-gayak at semasan pelamutyan,
karin… kari’ne binili ing Bakukung inasinan
inya nanan me yang santung pangadyan da king Pisamban,
manibat naman kanita balang tando ya i Monang
ing Altar nang San Bakuku yang kayang ababatyawan.
At bala’namang akit ne ing Altar nang San Bakuku
anti re waring panampan a kabud na mangalutu,
saka sana I Puloniu sigam-sigam ya’t kukuku
pati pingul nang balugbug maybug waring mikaluku,
at inyang e ne mibata king sukal-lub a milalu
peparakit ne i Onyung ba’nong makapikabalu.
Inyang mirurungut na la, maybug yang kyak ing babai,
kaba namang ing Puloniu timan-timan ya at mayli.
“Puloniu,” nga’ning dalaga, “kening bage mipalyari
ba’na ku mung mitahimik, kasal kata ngening-ngeni.”
“Ha? Nano?” nganang anti mong mipakirut ning lalaki,
“Ala“pa rugu king lub ku yang bage kekang sinabi.”
“E malyari,” nganang Monang. Pinitsu ne ing bayntau
at saka ne biglang lege ing kutsilyu nang purosu,
“Adwang kutang ngeni keka, metung mu ing pakibat mu,
Bisa kang kasal o ali? … Makibat ka, malagwa mu!”
“Ba, i Monang” nganing metung, ‘nung ita ya ing buri mu,
kase rugu kasal kata … e ka sana mangutsilyu.
Ita mu ring aldo ita, tinipa lang pepabalu
king ba’ra nong piyaptasan ding karelang adwang pusu,
i Puloniung e diniga makanyan yang e mebigu
king sinta nang malwat mu ring mepuput kilub ning salu,
at inyang mikasal na la kanita ne pamu deyu
keta king arap nang awang ing altar nang San Bakuku.
