KABANATA 2c
Pilublubang Kapampangan
Lauen taya pa itang dake a ibat king balat, palual. Ika mo, Kaluguran, alimbauang ati naka keti kanita, nanu mo kaya ing kekang akakit? Nanu mo kaya ing kekang amamalayan?
Mekad, akakit me at amamalayan itang tau king dayat o marangle. Sasarul ya. Panaun na ning pamananam. Itang sarul igutan ne nitang damulag. At pota namang panaun ning pamamupul, akakit me itang tau, gagapasan na ing pale. Gagamit yang lait.
Dening amamalayan mung deni, atilu king “lual” ning kekang sarili. At deni, apat lang kapinduan: (1) ing bakal a atyu king sarul at lait; (2) ing pale; (3) ing damulag; (4) itang taung sasarul at manggapas.
Ing bakal ala yang bie. Ing pale atin yang bie. Ing damulag atin yang bie. Ing tau atin yang bie.
Ing pale atin yang bie, dapot ala yang pakiramdam. Tugtugan meng danum, gapasan me, ya naman keya. E ya mayayama king apis ning danum; e ya manasakit king gili ning lait.
Ing damulag, atin yang bie at atin yang pakiramdam. Tusukan me atian, mipakirut ya at lisia. Gatasan me, at aulata mung buri na; kakanyamanan ya.
Ing tau, atin yang bie at atin yang pakiramdam. Mapapagal ya karin king marangle. Mipapatiman ya king tula potang akakit nang dakal at mataba ing pupul.
Ing damulag, atin yang bie at pakiramdam, dapot ala yang isip. Ing tau, atin yang bie ampon pakiramdam ampon isip. Aiisip nang itun itang abias. Aiisip nang ikid itang mapaling tinun. Aiisip nang ambulan gatas damulag ampon budburan ditak a asin. At aiisip nang panyamul itang ambulang ita.
Ara pin ding talaturu keng pilosopyang migmula king Europa: Minerals exist, but they do not live. Plants exist and live, but they do not feel. Animals exist and live and feel, but they do not think. Humans exist and live and feel and think.
Amamalayan na mu naman ning metung a Kapampangan — kanita ampo ngeni — itang karinan (place) nung ya makatuknang at nung nu la karin deng gang atiu king lual ning keang sarili. Amamalayan na – amamalayan tamu – ing gabun, ing dayat malat. Amamalayan tala ding ilug, ding sapa, ding pulu, ding bunduk, ding dalusdus ampon talabis (valleys and ravines). Amamalayan tamu ing angin, ing uran, ing duldul, ing kildap, ing bagyu, ing ayun. Amamalayan taya ing aldo at ing aslag na, at ing pali na. Amamalayan taya ing pinanari (rainbow), at ing biga (the clouds) at ing banua (the sky). Amamalayan tala ding batuin ampon ing bulan a mamie sala neng bengi. Amamalayan taya ing Kapampangan, ing kekatang karinan.
(Abatan ya ing kasuglung)
