ANG TALAMAK na katiwalian sa Bureau of Internal Revenue at Bureau of Customs ay hindi lamang bunga ng masamang asal ng mga opisyal — ito ay konkretong manipestasyon ng burukratang kapitalismo, isang sistemang ginagawang negosyo ang pamahalaan at kalakal ang kapangyarihan.
Ang korupsiyon sa BIR at BOC ay hindi na bago. Sa loob ng maraming dekada, paulit-ulit itong lumilitaw sa mga ulat ng audit, pagdinig sa Senado at Mababang Kapulungan, at mga pahayag ng dating opisyal. Ngunit ang tanong: bakit paulit-ulit?
Dahil ang katiwalian ay hindi simpleng gawain ng mga tiwaling indibidwal — ito ay istruktural na bahagi ng sistemang tinatawag na burukratang kapitalismo.
Sa sistemang ito, ginagamit ng mga opisyal ng gobyerno ang burukrasya o tungkulin sa gobyerno hindi upang paglingkuran ang bayan, kundi upang pagsilbihan ang kanilang personal na interes.
Sa BIR, ayon sa mga ulat, umiiral pa rin ang mga “under-the-table” na kasunduan, pekeng resibo, at mga pabor sa malalaking negosyo o mayayamang Pilipino upang mapababa ang buwis na dapat nilang babayaran.
Ang mga ordinaryong empleyado o kawani, guro at iba pang manggagawa, ay awtomatikong kinakaltasan ng buwis kada sahod.
Sa Customs naman, patuloy umanong umiiral ang tinatawag na “tara system” — ang lagayan upang mapabilis ang paglabas ng kargamento.
Ayon sa mga pagdinig sa Kongreso, ang ganitong sistema ay nagiging daan sa malawakang smuggling at undervaluation ng mga imported goods.
Ang resulta: nalulugi ang lokal na industriya, at ang taumbayan ang sumasalo sa taas ng presyo ng bilihin.
Ang ganitong kalakaran ay hindi aksidente.
Sa ilalim ng burukratang kapitalismo, ang mga posisyon sa gobyerno ay nagiging puhunan — ginagawang instrumento para sa pagkamal ng yaman at impluwensiya.
Ang kapangyarihang dapat gamitin para sa serbisyo publiko ay nagiging paraan upang makipagpalitan ng pabor, kontrata, at proteksiyon.
Maliwanag na halimbawa nito ang ₱545 bilyong flood control project scandal, na iniimbestigahan pa rin ayon sa mga ulat ng Senado at media. Ipinapakita ng mga kasong ito kung paanong ang sabwatan ng mga opisyal, kontratista, at negosyante ay lumilikha ng mga proyektong “ghost” o substandard — habang ang mga mamamayan ay patuloy na binabaha at ginagatasan ng buwis.
Ito ang esensya ng burukratang kapitalismo:
-Kapangyarihan na ginagawang kapital, at serbisyo na ginagawang negosyo.
-Sa ganitong sistema, ang katiwalian ay hindi na “abnormal” — ito na mismo ang pamantayan. Kaya kahit may mga reporma, reshuffle, o “anti-corruption drive,” nananatiling buo ang istrukturang nagpapayaman sa iilan habang pinapasan ng bayan ang krisis.
Ang tunay na laban ay hindi lang sa mga tiwaling opisyal, kundi sa mismong sistemang nagpapahintulot sa ganitong uri ng pamamahala.
Hangga’t hindi napapalitan ang sistemang ito ng isang pamahalaang tunay na naglilingkod sa mamamayan, mananatiling gatasan ang gobyerno at ang yaman ng bayan ay patuloy na malulustay.
Kaya taon taon kulang na kulang ang buwis na dapat makolekta para magamit sa gastusin ng pamahalaan.
Kaya madalas nangungutang ang gobyerno para mapunuan lang ang dapat na gagastusin nito sa isang taon.
Sa pinakahuling ulat umaabot na sa ₱16.31 trillion as of end-January 2025 ang pagkakautang na ating bansa. At tayo lahat na Filipino ngayon at susunod pang henerasyon na hindi pa isinisilang ay may pagkakautang na ang magbabayad nito.
Panahon nang itakwil ang burukratang kapitalismo.
Panahon nang ibalik sa mamamayan ang pamahalaan.
Dahil sa bawat pisong ninakaw sa buwis, may serbisyong nawawala;
sa bawat kontratang may lagay, may proyektong hindi natatapos;
at sa bawat opisyal na pinagtatakpan, may mamamayang pinagkakaitan ng pag-asa.
Ang katiwalian ay sintomas lamang.
Ang tunay na sakit — ay burukrata kapitalismo.
